kloptdatwel

Subscribe to feed kloptdatwel
URL: https://kloptdatwel.nl
Bijgewerkt: 12 min 45 sec geleden

Slecht idee: kwakzalvers met coronavirus-sneltests

za, 28/03/2020 - 11:58

Het lijkt op het eerste gezicht misschien een hoopvol bericht dat Foodlog gisteren bracht: Chinese sneltest coronavirus onderweg naar Nederland. Daarin laat directeur Emar Vogelaar van het Europees Laboratorium voor Nutriënten in Bunnik weten dat hij verwacht via zijn Aziatische contacten volgende week sneltesten voor het coronavirus te kunnen aanbieden. Landen als Tsjechië  en Spanje hebben echter in de laatste dagen al moeten vaststellen dat tests die zij vanuit China kregen aangeboden volstrekt onbruikbaar bleken. En wie de achtergrond van deze Vogelaar en zijn lab kent, zal nog veel minder gerust zijn.

Bij de Vereniging tegen de Kwakzalverij houden ze Vogelaar en zijn toko die hij met compagnon Jacques Tisscher runt al lange tijd in de gaten. Het lab verleent vooral diensten aan orthomoleculaire therapeuten, die hun klanten overbodige bepalingen van vitamines en mineralen aanpraten. Een aantal jaar terug kwam het lab in het nieuws vanwege onterechte declaraties bij zorgverzekeraar Achmea waarvoor de eigenaars zelfs strafrechtelijk werden vervolgd (dit liep evenwel op vrijspraak uit).

Vogelaar blijkt met zijn lab echter aan heel wat heftigere kwakzalverij te hebben meegewerkt. Op de website van het lab (dat al sinds 2017 is omgedoopt in World Health Laboratories) valt te lezen dat Vogelaar in augustus vorig jaar spreker was op een autisme-congres. Zo ziet de aankondiging er uit:

Vogelaar zit dus vuistdiep in de GcMAF-kwakzalverij! Het stofje GcMAF werd (en wordt nog steeds) door tal van kwakzalvers gepromoot als wondermiddel tegen kanker, autisme en zelfs hiv/aids.

Vogelaar blijkt co-auteur van een artikel uit 2012 waarna de GcMAF-kwakzalvers vaak verwijzen als bewijs voor de vermeende effectiviteit van GcMAF bij autisme.
De eerste auteur is Jeff Bradstreet, die in 2015 zelfmoord pleegde kort nadat de FDA huiszoeking had gedaan in zijn kliniek in verband met zijn GcMAF-behandelingen. Dit sterfgeval is de eerste uit een reeks van sterfgevallen van alternatieve behandelaars die door door complotdenkende kwakzalverijliefhebbers gezien worden als verdacht en die volgens hen wijst op een georganiseerde moordcampagne vanuit de overheid of BigPharma.
Derde auteur is ene Lynda Thyer, die werkte voor David Noakes een van de belangrijkste figuren in de schandalige GcMAF-praktijken. Deze voormalige UKIP-politicus opereerde eerst vanuit Brussel, maar later vanaf Guernsey. Uiteindelijk werd hij straftrechtelijk vervolgd en eind 2018 tot 15 maanden cel veroordeeld, waarvan hij er maar vijf uitzat. Het laatste nieuws dat over hem vond, is dat hij 2019 uitgeleverd zou worden aan Frankrijk om ook daar terecht te staan. In hetzelfde bericht is te lezen dat Thyer reeds was uitgeleverd aan Frankrijk.

Vogelaar weet zijn co-auteurs wel uit te kiezen, dus. Blijkens de congresaankodiging verkondigt hij ook nog steeds de ideeën achter de behandelingen waarvoor zijn collega's zijn vervolgd. Ik zou er niet snel op vertrouwen dat zo iemand goede van slechte corona sneltests weet te onderscheiden.

In het artikel op Foodlog staat dan wel dat de sneltests niet aan individuen worden aangeboden, maar alleen via zorgverleners kunnen worden aangevraagd, maar dat stelt niet gerust. Omdat het lab vooral gebruikt wordt door alternatieve behandelaars, is er een groot risico dat die hun klanten 'voor de zekerheid' ook maar zo'n mogelijk ondeugdelijke coronatest aanpraten met alle mogelijke gevolgen van dien.

The post Slecht idee: kwakzalvers met coronavirus-sneltests appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (13-2020)

za, 28/03/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (13-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (12-2020)

za, 21/03/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (12-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (11-2020)

za, 14/03/2020 - 06:15

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (11-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

Knip-en-plakwerk

vr, 13/03/2020 - 09:31

De microbioloog Elisabeth Bik vindt met haar scherpe blik al jaren afbeeldingen in tal van wetenschappelijke artikelen waar iets verdachts mee aan de hand lijkt te zijn. Het kan variëren van slordige duplicaties tot knip-en-plakwerk waarvan het haast niet voor te stellen is dat het niet doelbewust gebeurde om de lezer om de tuin te leiden.

Dat deze praktijken in minder hoog aangeschreven of zelfs dubieuze journals voorkomen is wel bekend, maar ook aan de top van de wetenschappelijke publicatieladder komt het voor. Je zou van die laatste categorie echter verwachten dat opgemerkte fouten als de wiedeweerga worden hersteld of, als het ernstiger is, het artikel in kwestie wordt ingetrokken. Dat valt in de praktijk erg tegen. In een recent draadje op Twitter uitte Bik haar frustratie over het uitblijven van actie bij een aantal van haar vondsten, waaronder deze:

Een voormalige Nederlandse wetenschapper en politicus? Dat doet natuurlijk meteen vermoeden dat het om Ronald Plasterk gaat. En met die aanname is snel het draadje op Pubpeer gevonden waar problemen met diverse afbeeldingen in het artikel in kwestie worden aangewezen. Al vier jaar geleden!

Nu heb ik totaal geen sjoege van het onderwerp van het artikel (hier een versie die van de digitale vrachtwagen is gevallen), maar dat de auteurs met een goede verklaring zou moeten komen waarom die afbeeldingen deels zo op elkaar lijken, lijkt mij zeer wenselijk. Dat de problemen al vier jaar geleden door Bik zijn gemeld bij Science, maar blijkbaar niet zijn opgepakt is gewoon gênant. Of Plasterk en zijn co-auteurs er ook al zo lang van op de hoogte zijn, weet ik niet, maar er lijkt me nu toch zeker werk aan de winkel voor het Hubrecht instituut waar het onderzoek werd uitgevoerd.

Volg Bik op Twitter.

The post Knip-en-plakwerk appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (10-2020)

za, 07/03/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (10-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (9-2020)

za, 29/02/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (9-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

Kwakzalverijbestrijding: een kind kan (soms) de was doen

ma, 24/02/2020 - 06:21

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In discussies met homeopaten pleeg ik altijd op te merken dat kennis der scheikunde op havo-niveau volstaat om te snappen dat een sub-Avogadro verdunde oplossing geen werkzame moleculen meer bevat en dus geen geneeskundig effect meer kan hebben. Homeopaten zijn al ruim 200 jaar bezig te zoeken naar een verklarende theorie, die niet strijdig is met onze kennis van natuur- en scheikunde.
De frauderende Franse fysioloog Benveniste beweerde in 1988 te hebben aangetoond dat water een geheugen heeft en dat de weg verdunde moleculen een afdruk zouden kunnen achterlaten in het homeopathische watertje. Fatsoenlijk bewijs voor die theorie is nooit geleverd en Benveniste bleek met zijn proeven te hebben vals gespeeld. Zijn publikatie erover in Nature werd door de redactie teruggenomen. Ik geef u drie voorbeelden van succesvolle ontmaskering van alternatief-geneeskundige kwakzalverij door scholieren.

De toen nog 9-jarige Amerikaanse Emily Rosa, dochter van een verpleegkundige, zag in 1996 een tv-programma over therapeutic touch, waarin werd beweerd dat het mogelijk is bij mensen hun energievelden te voelen en daarmee ook verstoringen daarvan te kunnen repareren en aldus ziekten te genezen. Zij geloofde het niet en bedacht een simpel experiment, waarin de bewering van de TT’ers kon worden onderzocht. Ze liet ervaren TT’ers voor een ondoorzichtig scherm plaatsnemen met twee openingen waardoor de armen gestoken konden worden. Ze vroeg hen dan te voelen waar nabij zich de arm van Rosa, die zich aan de andere kant van het scherm plaatste, met bijbehorend energieveld bevond: bij de linker- of de rechterarm van de therapeut. Zij scoorden in minder dan 50% correct en hadden dus net zo goed een dobbelsteen kunnen opgooien.
In 1998 publiceerde Rosa haar experiment samen met haar moeder en Stephen Barrett in het toonaangevende medisch tijdschrift JAMA. Het Amsterdamse wetenschapsmuseum NEMO heeft over dit onderzoek een plaquette gemaakt, die daar aan de muur hangt, omdat men het een schoolvoorbeeld vindt van hoe je wetenschap bedrijft.

Tweede voorbeeld. In 2007 publiceerden twee gymnasiumleerlingen van het Stedelijk Gymnasium te Nijmegen samen met hun biologieleraar een onderzoek naar de bewering dat er met urine-onderzoek vastgesteld zou kunnen worden of iemand zijn vermoeidheidsklachten zou kunnen toeschrijven aan de ‘stofwisselingsziekte HPU’. Het ziektebeeld HPU was eind jaren 90 beschreven door de kwakzalvende biochemicus dr. J. Kamsteeg, die de test vooral uitventte in kringen van natuurgeneeskundig artsen. De aandoening zou optreden bij 1% van de jongens en bij 10% van de meisjes.
De bevindingen onder de 75 deelnemende gymnasiasten werden gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en ze waren vernietigend voor de HPU-theorie. Er werd geen correlatie gevonden tussen een positieve urine-test en het bestaan van vermoeidheidsklachten. Ruim dertig procent van de deelnemers had een positieve test en bij jongens vaker dan bij meisjes! De ziekte HPU bestaat helemaal niet.

Recent deed zich een derde geval voor van uitstekend werk door een scholier en deze maal ging het om de homeopathie, die vaak waarschuwt voor de gevaren van vaccinaties en meer speciaal over die homeopaten, die beweren dat je van vaccinaties autisme kan krijgen, een fabel ooit in de wereld geholpen door de frauderende Britse kinderarts Wakefield, inmiddels uit het ambt gezet. Diens absurde theorie werd door wijlen de Nederlandse homeopathisch arts Tinus Smits uitgewerkt tot CEASE. Deze afkorting staat voor Complete Elimination of Autistic Spectrum Expression. Stapsgewijs zouden de oorzakelijke factoren van autisme kunnen worden uitgeschakeld, vooral met homeopathica.
De 16-jarige Amsterdamse havo-scholier Elijah Delsink heeft zelf klassiek autisme en ontstak in grote verontwaardiging toen hij zich verdiepte in de dwaalleer der homeopathie, in de onzinnige CEASE therapie en in de (on)mogelijkheden van zgn. homeopathische Profylaxe (HP) als alternatief voor het Rijksvaccinatieprogramma.

Zijn als profielwerkstuk opgezette tekst liep uit op een gedegen en gedetailleerde studie, waarmee Elijah zelfs bewondering en bijval oogstte van de staatssecretaris Blokhuis, die zijn ambtenaren aan het werk zette om de door de scholier geconstateerde misstanden en kwakzalverijen aan te pakken. Onder anderen op de websites van De Monitor, VtdK, Reclame Code Commissie en VWS verschenen berichten over het zeer verdienstelijke werk van de scholier. De scriptie is nog niet openbaar hangende het onderzoek dat de NZA thans in opdracht van de staatssecretaris verricht.
Een aanzienlijk deel van de beweringen en onthullingen van Elijah zijn natuurlijk al veel eerder gedaan door instellingen als Skepsis, Reclame Code Commissie en Vereniging tegen de Kwakzalverij. En de opwinding van de staatssecretaris nu kan niets anders betekenen dan dat hij zich niet  op de hoogte heeft gehouden van deze praktijken door het bezoeken van onze websites en het lezen van de gedegen informatie die daarover op die sites te vinden is. Jammer misschien voor de auteurs die in die stukken zoveel research en energie hebben gestoken, maar dat kan Elijah niet worden verweten. Als zijn scriptie ertoe kan leiden dat de bezem door die halfslachtige erkenning en tolerantie van overheidswege van de homeopathische dwaalleer wordt gehaald, wie zal daar dan nog over zeuren?

The post Kwakzalverijbestrijding: een kind kan (soms) de was doen appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (8-2020)

zo, 23/02/2020 - 06:10

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (8-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

Bizar! Frans medisch tuchtcollege berispt en schorst tegen kwakzalverij protesterende artsen

do, 20/02/2020 - 15:17

In maart 2018 deden 124 gezondheidszorg professionals in Le Figaro een oproep aan hun collega's en gezondheidszorginstanties om eindelijk eens duidelijk afstand te nemen van alternatieve behandelwijzen waarvoor geen enkel deugdelijk bewijs is als homeopathie, mesotherapie en acupunctuur. Dit zette wel het een en ander in beweging, de universiteit van Lille stopte met hun opleiding homeopathie en de overheid ging kijken of de vergoeding voor de schudverdunde remedies niet ingeperkt moest worden. We schreven daar al eerder over.

De aanhangers van alternatieve behandelwijzen dienden echter klachten in bij de medische tuchtraad tegen een aantal ondertekenaars van de oproep, als ik het goed begrijp met het argument dat zij zich daarmee oncollegiaal hadden gedragen. Inmiddels heeft die raad, la chambre disciplinaire de première instance, een aantal berispingen uitgesproken en een arts zelfs voor drie maanden geschorst! Tamelijk krankzinnig.

Hieronder het persbericht van de actiegroep Collectif FakeMed over deze uitspraak. Ze gaan uiteraard in beroep.

The post Bizar! Frans medisch tuchtcollege berispt en schorst tegen kwakzalverij protesterende artsen appeared first on Kloptdatwel?.

Klaas van Egmond identificeert Shakespeare als het getal pi

ma, 17/02/2020 - 13:26

Voor het grote publiek zal Klaas van Egmond vooral bekend staan als iemand die een voortrekkersrol speelt in het duurzaamheidsdebat. Hier op Kloptdatwel kennen we ook zijn interesses in zweverige zaken als graancirkels, pseudogeschiedenis en mediums. Toevallig stuitte ik op dit interview met hem en ik denk dat we weer een nieuw hoofdstukje kunnen toevoegen aan de merkwaardige hobby's van Van Egmond. Kijk eerst zelf, daarna zal ik er commentaar op geven.

Dat William Shakespeare niet de schrijver zou zijn van de werken die aan hem worden toegeschreven, is geen nieuwe theorie, maar het idee wordt door wetenschappers nauwelijks serieus genomen. Het bewijs dat Shakespeare wel degelijk de auteur is, is immers overweldigend. Het gedicht dat Van Egmond analyseert wordt door velen juist gezien als een bewijs daarvan gezien, want Jonson schrijft erin dat hij het vindt lijken op de man die hij kende.

Maar goed laten we eens kijken naar het gepuzzel van Van Egmond. In een document op zijn website [‘Shakespeare’ as metaphor; squaring the circle] heeft hij het allemaal net wat uitgebreider opgeschreven en het staat ook in zijn vorig jaar verschenen boek Homo universalis - Moreel kompas voor een nieuwe Europese renaissance.

De gravure die Martin Droeshout maakte voor de First Folio ziet er in onze ogen inderdaad wat raar uit, en heeft geleid tot complottheorieën, er zou een verborgen boodschap inzitten. Kunsthistorici hebben er echter niet zo'n probleem mee en wijzen op andere portretten die soortgelijke 'fouten' bevatten. Het idee dat het portret zo slecht is dat de samenstellers van de First Folio het alleen geaccepteerd zouden hebben als ze expliciet opdracht gegeven zouden om die verborgen boodschappen er in aan te brengen, kan dus eigenlijk gelijk de prullenbak in.

Hieronder nog eens geillustreerd hoe volgens Van Egmond hier tot twee keer toe een verwijzing naar het getal π in zou zitten, u weet wel de verhouding tussen de omtrek van een cirkel en zijn diameter (of τ/2 voor de liefhebbers). Dus 14 knoopjes beneden de scheiding die gevormd wordt door de rand van de kraag, en een vage 3 die je kunt ontwaren in de contouren van het gezicht: 3,14. Kan niet missen, toch?

Dan naar het gedicht van Ben Jonson. Het zou volgens Van Egmond een gebouw zijn dat verwijst naar Vitruvius, cirkels en vierkanten en het getal π. Om met dat laatste te beginnen: Van Egmond suggereert dat Jonson door te stellen dat er te weinig koper zou zijn om 'This Figure' helemaal tot zijn recht te laten komen, erop doelt dat de decimale ontwikkeling van π oneindig is. Nu is dat voor elk getal, alleen kunnen we bij rationale getallen, getallen die je als een breuk kunt schrijven, de ontwikkeling wel afkappen zonder aan precisie te verliezen, omdat er op een gegeven moment een herhaling optreedt. Bij irrationale getallen treedt er geen herhaling op en is de ontwikkeling in decimalen 'willekeurig'.

Ludolph van Ceulen (Wikimedia Commons)

Dat π een irrationaal getal is is echter pas in 1761 bewezen door Lambert (hoewel het al eerder werd vermoed door Euler), meer dan een eeuw na het verschijnen van de First Folio. In de tijd dat die uitkwam, bestond de beste benadering van π uit 35 decimalen, uitgerekend door Ludolph van Ceulen. Je ziet hiernaast een gravure van hem, waarbij zijn hoofd ook wel wat lijkt te zweven! Er moet hier vast ook een code in verborgen zitten, ik tel vier knoopjes... Maar het was in 1623 dus nog niet bekend of π misschien toch als breuk geschreven kon worden en de suggestie dat Jonson al wist van niet, is luchtfietserij.

Dan zou het totaal aantal woorden in de wel en niet ingesprongen regels van het gedicht, telkens 34, duiden op een vierkant van 34 bij 34. Dat het getal 34 bij Jonson een bijzondere betekenis had en terugkomt in ander werk, zou best kunnen, daar heb ik geen idee van. Als Van Egmond echter verder gaat door erop te wijzen dat de omtrek van het vierkant van 34 bij 34, 136 dus, impliciet verwijst naar de bekende benadering 22/7 voor π, is ie me toch even kwijt. OK, een cirkel met omtrek 136 heeft als straal dan wel 21,6, afgerond 22, maar het geeft een minder goede benadering van π dan wanneer je zou starten met een vierkant van 35 bij 35. Merkwaardig. De '7' uit de breuk 22/7 vind je overigens terug in het aantal woorden in de tekst die beginnen met een hoofdletter, maar niet aan het begin van een regel staan. Tuurlijk.

Ook merkwaardig is dat Van Egmond dit interpreteert als een verwijzing naar het bekende probleem van de kwadratuur van de cirkel. Dat is namelijk altijd gedefinieerd als het vinden van een vierkant met dezelfde oppervlakte als een gegeven cirkel, niet in termen van omtrekken.

Van Egmond ziet '2πr' in 'To the Reader', dit slaat natuurlijk op de omtrek van de cirkel.

Tenslotte ziet Van Egmond aanwijzingen dat er een code in Caesar gescheimschrift in het gedicht is aangebracht. Het 'To' in de regel boven het gedicht moeten we lezen als 'two' wat een verschuiving inhoudt van twee letter in het alfabet, wat blijkbaar alleen toegepast moet worden op het volgende woord. Dat de '1' van '10' bij de '21' die afkomt van't' moet worden opgeteld, en de 'o' dan als deelstreep moet worden gezien, is natuurlijk volstrekt helder. Ook dat deze symboliek zit in iedere tekst die begint met 'To the Reader'...

In verticale richting ontwaart Van Egmond ook een '2πr', daarvoor moet je naar de eerste letters van de niet ingesprongen tegels kijken: 'T-W-O', weer twee. Natuurlijk moet dat weer slaan op een verschuiving in de volgende niet ingesprongen regels, maar nu spring je niet in het alfabet maar ga in de regel zelf opzoek naar het volgende woord dat begint met een hoofdletter! Je vindt zo de 'P' van 'Print' en de 'R' van 'Reader'. Maar wacht eens even, dat is maar een verschuiving van 1, toch? Kniesoor die daar op let, en heb je een betere verklaring voor die woorden die midden in een zin onverklaarbaar een hoofdletter hebben gekregen? Kijk toch naar het resultaat: 'T-W-O-P-R', duidelijk weer '2πr', de omtrek van de cirkel!

Dat de letter π pas vanaf 1706 in gebruik is geraakt als symbool voor de verhouding van de omtrek van de cirkel en zijn straal (door William Jones), weet Van Egmond gelukkig wel. Maar dat is volgens hem geen probleem, want het symbool kom je al eerder tegen bij William Oughtred. Dat was echter in 1647 en hij gebruikte het als symbool voor de omtrek, dus eigenlijk als uitkomst van '2πr'.

Van Egmond ziet de uitkomst van zijn gepuzzel als bewijs dat 'squaring the circle' het centrale thema is in het werk van Shakespeare, opgevat als een ideaal van Vitruvius met een snufje Rozenkruizers. En dan is Shakespeare natuurlijk ook niet de echte auteur, maar eerder een 'symbolische representant van de Rozenkruizersbeweging.' Ik zie het hele geneuzel eerder als verder bewijs van iets anders...

The post Klaas van Egmond identificeert Shakespeare als het getal pi appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (7-2020)

za, 15/02/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (7-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

Nogmaals Peter Gøtzsche over vaccinaties

wo, 12/02/2020 - 13:39

De controversiële Deense arts Peter Gøtzsche kondigde op Twitter de publicatie van zijn nieuwe boek over vaccinaties aan. Door het lezen van zijn vorige boek en wat recente akkefietjes rondom zijn persoon was ik toch wel nieuwsgierig naar het boek en heb het inmiddels gelezen.

In zijn vorige boek maakte Gøtzsche al duidelijk waar hij staat in discussies over vaccinaties. Dat werd eigenlijk ook wel tijd aangezien hij vaak door antivaxxers wordt aangehaald als een volkomen onafhankelijke expert, wars van enige BigPharma-invloed, die heel kritisch is over vaccins. Ja, van het griepvaccin en dat tegen HPV is Gøtzsche bepaald geen fan, maar de meeste vaccinaties die bij ons in het Rijksvaccinatieprogramma zitten, vindt hij fantastisch. In zijn net verschenen Vaccines: truth, lies and controversy diept hij het onderwerp verder uit.

Vaccinontkenners

Het eerste hoofdstuk gaat over het vaccindebat en de soms uiterste felle toon waarop dat plaatsvindt. Gøtzsche maakt zich er zorgen over dat uit angst de antivaxxers in de kaart te spelen, zo'n beetje elke kritiek op vaccins al snel als verdacht en ongewenst wordt weggezet.

People who reject all vaccines and are totally resistant to rational arguments and findings from high-quality science going against their beliefs are often called anti-vaxxers. I do not like calling people anti-something. People who criticise the huge consumption of psychiatric drugs for valid scientific reasons are often called anti-psychiatry by psychiatrists, which they are not; they are pro-people. I prefer to use the term vaccine deniers, since they deny the science, just as there are Holocaust deniers and people who deny that man ever set foot on the Moon.
The other camp I shall call vaccine advocates even though this term is too kind for those of them who are similarly unreasonable as the vaccine deniers when they say we should accept all vaccines without asking questions.

Het mag duidelijk zijn dat Gøtzsche zijn kritiek op bijvoorbeeld griepvaccinatie en het HPV-vaccin als volkomen redelijk ziet, en hij noemt onder de serieus te nemen kritiek ook regelmatig het werk van zijn collega Peter Aaby (waar ik ook eerder over geschreven heb).
Ook gaat Gøtzsche in dit hoofdstuk in op de enorme hoeveelheid desinformatie er te vinden is op internet over vaccins en de infectieziekten waar ze tegen moeten beschermen, en hij geeft de orthomoleculaire vitaminepushers er bijvoorbeeld stevig van langs. Aan de andere kant wijst hij ook op zaken die fout zijn gegaan bij vaccins en op de soms schimmige belangenverstrengeling tussen farmaceuten en instituten die onafhankelijk zouden moeten zijn, een stokpaardje van Gøtzsche.

In het volgende hoofdstuk gaat het om mazelen en in het bijzonder het hele verhaal over de frauduleuze studie van Andrew Wakefield. Hier komt ook het relletje naar voren dat ontstond toen Gøtzsche vorig jaar een uitnodiging bleek te hebben aangenomen om te komen spreken op een symposium dat duidelijk door antivaxxers was georganiseerd. Met name David Gorsky was daar uiterst kritisch over. Nu kunnen we lezen hoe Gøtzsche het heeft ervaren. Hij ging uiteindelijk niet en houdt het erop dat de organisatoren hem eigenlijk hebben misleid. Ergens ging hij ervan uit dat er wel ruimte was voor een serieuze uitwisseling van ideeën, een naïviteit die hij deels verklaart door het ontbreken van een fanatieke antivaxbeweging in Denemarken.
In ieder geval is dit het hoofdstuk dat antivaxxers niet erg zullen waarderen, onder boven aangehaalde tweet van Gøtzsche zijn al veel verontwaardigde reacties te lezen.

Dan volgt er een hoofdstuk waarin Gøtzsche het eventuele verplichtstellen van vaccinaties behandelt. Daar ziet hij niets in. De individuele afweging gaat bij Gøtzsche eigenlijk altijd voor. Bij vaccinaties is er namelijk bijna nooit sprake van een acuut gevaar, dus zelfs bij kinderen zouden overheden niet mogen ingrijpen om besluiten van ouders om niet te vaccineren te omzeilen. Dat ligt anders dan bijvoorbeeld bij een kind van Jehova's Getuigen dat een medisch noodzakelijke bloedtransfusie moet kunnen krijgen tegen de wens van de ouders in.

Griepvaccinatie

Dan een lang hoofdstuk over het griepvaccin. Gøtzsche is niet de enige die daar erg weinig in ziet. Hier wordt de lezer wel doodgegooid met oddsratio's en de verschillende manieren waarop er, volgens Gøtzsche, met systematische reviews is gerommeld. Zelfs het bewijs dat het effectief zou zijn om personeel in de gezondheidszorg in te enten, acht hij benedenmaats. Tussen het gesmijt met al dan niet harde cijfers door, krijg je soms ook een blik op hoe Gøtzsche aankijkt tegen het leven. Het volgende citaat zal niet iedereen aanspreken, maar het raakt wel aan fundamentele zaken die soms ondergesneeuwd raken als je alleen kijkt naar de cijfertjes die moeten uitwijzen of een vaccin werkt of niet:

At the other end of life, it might not make much sense either to get vaccinated. People in nursery homes might die soon anyway, and for those whose lives are hardly worth living, e.g. because of serious dementia, urinary and faecal incontinence and other unpleasant ailments, it could be a relief to get an infection that will terminate life. We often talk about lives saved in healthcare but virtually never about which kind of lives we save. There is an enormous difference between saving an infant’s life and a seriously incapacitated person’s life.

In dit hoofdstuk zit Gøtzsche nog aardig op één lijn met de reviews van de Cochrane collaboration en moet vooral de Amerikaanse CDC het ontgelden. Maar de liefde tussen Cochrane en Gøtzsche is over, lang sluimerende onvrede over het eigengereide optreden van Gøtzsche leidde er vorig jaar toe dat hij uit het bestuur werd geknikkerd. Een volgens mij redelijk genuanceerde analyse van het conflict kun je hier lezen, Gøtzsche ziet het natuurlijk allemaal net wat anders. Die conflicten werden heel duidelijk rondom het HPV-vaccin, het onderwerp van hoofdstuk 5.

HPV-vaccinatie

Ook over deze vaccinatie is niet iedereen even enthousiast, hoewel de daling van het aantal infecties met het de virusvarianten waartegen ingeënt wordt, spectaculair is. De lezer krijgt hier heel duidelijk de controverse vanuit de ogen van Gøtzsche voorgeschoteld en als je ook wat leest wat de critici over zijn standpunten hebben geschreven, wordt duidelijk dat hij hier toch vooral alsnog zijn gelijk wil halen. Soms schiet hij daarbij echt door.
Zo haalt hij een studie aan die uitgevoerd was bij schapen waaruit zou blijken dat sommige toevoegingen in vaccins (aluminiumzouten) voor onverwachte neurologische problemen zouden kunnen zorgen. Die studie van Luján e.a. werd vrij snel ingetrokken. Gøtzsche maakt zich er boos over dat die intrekking niet helemaal volgens de regels lijkt te zijn plaatsgevonden. Het artikel staat niet meer online, terwijl dat wel zou moeten, natuurlijk wel met duidelijk 'retracted' rood afgedrukt over alle pagina's. Dat dat niet is gebeurd, is weer een bewijs dat de uitgevers (hier Elsevier) niet zijn te vertrouwen. Doordat Gøtzsche de studie zelf volstrekt niet kritisch onder de loep neemt, krijgt de lezer ten onrechte de indruk dat die op zich wel deugt.

Kort samengevat komt het er op neer dat volgens Gøtzsche de mogelijke bijwerkingen van het HPV-vaccin niet voldoende in kaart zijn gebracht, dat het weinig toevoegt aan bestaande screeningsprogramma's , en dat je het geld dat ermee gemoeid gaat veel beter kunt besteden aan bijvoorbeeld antirookcampagnes, dat heeft een veel duidelijker effect op het voorkomen van kanker en de sterfte die daarmee gepaard gaat. En dat de vaccinatie toch in vele landen is ingevoerd, ligt vooral aan de verderfelijke invloed van de farmaceutische industrie, die Gøtzsche overal terugziet.

Andere vaccins

De afsluitende hoofdstukken zijn wat korter. Eerst een over het vaccin voor Japanse encefalitis, dat Gøtzsche gebruikt om te laten zien hoe je volgens hem de voor- en nadelen van het nemen van een vaccinatie zou moeten afwegen. Daarna een hoofdstuk waarin hij de de vaccinaties tegen kinderziekten langsloopt die je in de vaccinatiesprogramma's kunt aantreffen. Als het gaat om vaccinaties die hij niet al eerder genoemd heeft (mazelen, DKTP), geeft Gøtzsche nauwelijks informatie waar je wat aan hebt en lijkt het erop dat hij zich er wat van af heeft gemaakt. Zo staat er over de meningkokkenvaccinatie eigenlijk alleen dat meningkokken heel gevaarlijk kunnen zijn en dat je er heel snel bij moet zijn als je het vermoeden hebt dat je hebt. Wat hij vindt van de vaccins kon ik er niet in ontdekken. Het een na laatste hoofdstuk gaat over ziektes die we of niet meer tegenkomen, of alleen buiten onze contreien aantreffen: pokken, gele koorts, dengue, rabiës.

In zijn afsluitende hoofdstuk vat Gøtzsche het allemaal als volgt samen:

If anyone wants to speak about vaccines in a general way, without differentiating between them, the scientific facts are very convincing: It is vastly better to get all the recommended vaccines than to refuse all of them. It is far more likely that we will be seriously or fatally injured by diseases that could have been prevented by vaccines than by the vaccines themselves.

Voor wie Gøtzsche dit boek nu precies geschreven heeft is mij niet heel duidelijk, voor een breed publiek is het in ieder geval regelmatig veel te ingewikkeld. Voor iemand die geïnteresseerd is in de details van discussies over het griep- en HPV-vaccin heeft met  Vaccines: truth, lies and controversy nu zijn kant van het verhaal wel handzaam bijelkaar. Voor het verhaal over Wakefield en zijn desastreuze invloed kun je misschien beter wachten op het boek van Brian Deer dat binnenkort uitkomt.

The post Nogmaals Peter Gøtzsche over vaccinaties appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (6-2020)

za, 08/02/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (6-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

Big History, Yuval Harari en Francis Bacon

di, 04/02/2020 - 16:00

Opmerkingen bij het Skepsiscongres van 2 november 2019

Big History is een fascinerend onderwerp. De grote promotor van Big History is David Christian (1946), van oorsprong een historicus. Zijn meest recente boek (uit 2018) over dit onderwerp heeft als ondertitel ‘het waanzinnige wetenschappelijke ontstaansverhaal van de mens, de wereld en het universum’. Wie alle facetten van dat ‘waanzinnige verhaal’ wil doorgronden moet bijna wel een universeel geleerde zijn. Dat soort mensen is sinds de Renaissance uitgestorven. Als wetenschappelijke discipline is Big History dus interdisciplinair XL. Dat kan alleen als er academici zijn met een ruime blik, het type dat uitstijgt boven de eigen specialisatie, die ‘silo’ waar Charles Mann het in zijn bijdrage op het congres over had.

En voor de verspreiding van het verhaal zijn er goede populariseerders nodig, filosofen die kunnen uitleggen hoe wetenschap werkt en didactisch begaafde leraren. Constance van Hall en Joris Burmeister, docenten aan het Roland Holstcollege in Hilversum, zijn zulke leraren. Ze legden op het congres met veel verve uit hoe ze in de havo/vwo-bovenbouw van hun school sinds 2012 in plaats van Algemene Natuurwetenschap het vak Big History geven. Ik werd helemaal blij van hun presentatie. Met deze formule slaan ze meerdere vliegen in één klap. Ze overbruggen de ‘kloof tussen alfa en bèta’: de bètas leren over de geschiedenis van de natuurwetenschap, de alfas over evolutiebiologie, geologie, scheikunde en natuurkunde. Overkoepelend is het leerdoel dat leerlingen weten hoe wetenschap werkt en waarop wetenschappelijke claims zijn gebaseerd. En dat allemaal in het kader van goed onderbouwde kennis van het wetenschappelijke ‘oorsprongsverhaal’ dat naar mijn idee het eigentijdse equivalent vormt voor allerlei religieus geïnspireerde oorsprongsverhalen uit vroeger tijd.

Sapiens

Yuval Harari’s boek Sapiens behandelt van de 13,8 miljard jaar Big History alleen pakweg de laatste 200.000 jaar, de periode waarin de mens op het toneel verschijnt. Het boek heeft één centrale, heldere en intrigerende hoofdvraag: Hoe is het mogelijk dat een weinig belangwekkende diersoort als Homo sapiens de planeet heeft veroverd? Harari is geen specialist in alle vakgebieden die nodig zijn om de geschiedenis van de mensheid te schetsen. Hij kan dus niet anders dan een synthese geven van wat hij (uit het perspectief van een generalist) uit al die vakgebieden heeft gepeurd. Het lijkt mij onvermijdelijk dat hij dan uitglijders maakt, waar de specialisten zich dan weer als vlooienpikkers op kunnen storten. Hetzelfde overkwam Geert Mak toen hij zijn ‘breedbeeldboeken’ ging publiceren. Dat vlooienvangen is overigens prima en noodzakelijk, maar waar ligt dan het punt dat een boek in zijn geheel afgewezen moet worden?
Jan Willem Nienhuys was niet te spreken over Sapiens, zoals hij uit de doeken deed bij zijn presentatie op het congres. Voor zover ik heb onthouden was dat vooral vanwege een in zijn ogen fout gebruik van termen als ‘religie’ en ‘ideologie’ en een onjuiste weergave van de wetenschappelijke revolutie van na 1500. Harari moest het daarbij met name ontgelden omdat hij aan Francis Bacon (1561-1626) belang toekent.

Bacon

Nienhuys betoogde dat Bacon niets maar dan ook niets heeft bijgedragen aan de inhoudelijke ontwikkeling van de natuurwetenschap en hij weidde smakelijk uit over diens vreemdsoortige wetenschappelijke inzichten. Wie in de onvolprezen DBNL te rade gaat bij E.J. Dijksterhuis’ De mechanisering van het wereldbeeld, deel IV, paragraaf 183-193 (even scrollen naar de juiste plek), leest daar onder andere ‘Niets is gemakkelijker dan zijn [Bacons] tekortkomingen breed uit te meten’ (p. 442 onderaan). Nienhuys deed precies wat Dijksterhuis in 1950 beschreef.

Over Bacons rol in de ontwikkeling der natuurwetenschap bestaan uiteenlopende oordelen. Dijksterhuis erkent de tekortkomingen die Nienhuys opsomde volmondig. Maar Dijksterhuis ziet ook Bacons verdiensten: diens pleidooi voor de empirische methode, een betere organisatie van het wetenschappelijk bedrijf en de visie dat wetenschap in de verbinding met techniek bij kan dragen aan de lotsverbetering van de mensheid. Daarnaast prijst Dijksterhuis Bacons ‘grote literaire begaafdheid en briljant aforistisch vermogen’. Bacon vertolkte de inzichten van de zelfstandig denkende enkelingen in de wetenschap zo krachtig en overtuigend ‘dat ze voor altijd in het geheugen der mensheid ingeprent zouden blijven’ (p. 437).

Wie dit in ogenschouw neemt begrijpt waarom Harari juist Bacon noemt. Deel vier van Sapiens gaat over de wetenschappelijke revolutie, een term die bij Harari slaat op het tijdvak van 1500 tot nu (Sapiens, p. 269). De nadruk ligt op wat die voor de mensheid heeft betekend, niet op de inhoudelijke ontwikkeling van alle vakgebieden zelf. De essentie van de wetenschappelijke revolutie was volgens Harari ‘de ontdekking van de onwetendheid’, een aforistische manier van zeggen om het groeiende besef aan te duiden dat kennis over de wereld niet was geopenbaard in de heilige geschriften, zoals de middeleeuwse Scholastiek aannam. Integendeel, kennis over de wereld moest juist (uit)gevonden worden door de mens zelf, met experimenten en ontdekkingsreizen. Dat kon alleen plaatsvinden binnen een goed georganiseerde en gefinancierde structuur. Bacon was de eerste invloedrijke vertolker van dit gedachtengoed en daarmee de heraut van de moderne wetenschap.

Eindoordeel

Helaas kwam Nienhuys in zijn recensie van Sapiens niet toe aan een oordeel over de hoofdlijn van het boek. Hij refereerde slechts aan de kritiek van Charles Mann (Wall Street Journal, 6 feb. 2015) dat het boek misschien wel te veel missers heeft om te kunnen standhouden. Mann geeft in zijn stuk echter een prachtig slotoordeel waarin hij Harari ook duidelijk krediet geeft: ‘I like the book’s verve and pop but wish it didn’t have all those fleas’. Antropoloog Christopher Hallpike is strenger, hij vindt Sapiens geen serieuze bijdrage aan de wetenschap, het is slechts ‘infotainment’ (2017, hallpike.com). Maar toch, ook hij geeft Harari enig krediet: ‘It would be fair to say that whenever his facts are broadly correct they are not new, and whenever he tries to strike out on his own he often gets things wrong, sometimes seriously.’ Al met al doet de tegenstrijdige waardering van Harari’s Sapiens mij denken aan hoe er over het belang van Bacons werk wordt gedacht.

Sapiens in het Farsi (Perzisch)

Religie en verbindende verhalen

Een belangrijk inzicht van Harari is de rol van de verbeelding in de mensengeschiedenis. Doordat sapiens beschikt over fictie in de vorm van mythen, religies en ideologieën is hij in staat zich verbonden te voelen en samen te werken met soortgenoten die hij niet persoonlijk kent. Anders gezegd: ‘fictie houdt de boel bij elkaar’. Dat verschafte sapiens een enorm evolutionair voordeel. Het geheim lag dus niet zozeer in de ontwikkeling van taal op zich, maar in wat sapiens daarmee deed en doet. Harari stelt zich in Sapiens impliciet op een atheïstisch standpunt, echter zonder religie te verketteren. Integendeel, met zijn nadruk op het belang van verbeelding erkent Harari de belangrijke rol van religie in de geschiedenis van de mensheid. Deze inzichten zijn helemaal niet nieuw, maar ze worden wel op een aansprekende manier in een grotere samenhang verteld en overal in de wereld gelezen, ook in landen en talen waar het religieus fundamentalisme de overhand heeft. Sapiens verschaft zo het verbindende verhaal waarvan het zelf beweert dat de mensheid dat nodig heeft. De centrale waarde die het boek uitdraagt is volgens mij ‘De mensheid is één’, wat past bij globalisering en klimaatcrisis.

Teake Oppewal

De presentatie van Nienhuys op het Skepsiscongres

Over Francis Bacon:

The post Big History, Yuval Harari en Francis Bacon appeared first on Kloptdatwel?.

Met korting naar de Nationale Gezondheidsbeurs van 6 t/m 9 februari in de Jaarbeurs in Utrecht

ma, 03/02/2020 - 21:19

Voor het vijfde jaar alweer zullen vrijwilligers van Skepsis en de Vereniging tegen de Kwakzalverij aanwezig zijn op de Nationale Gezondheidsbeurs van 6 t/m 9 februari in de Jaarbeurs in Utrecht. Ook dit jaar zullen zij weer informatie geven over de bewijzen m.b.t. alternatieve behandelingen en bezoekers de weg wijzen naar betrouwbare informatie over gezondheid.

Het is dit jaar mogelijk om met korting de Nationale Gezondheidsbeurs te bezoeken. Men betaalt dan slechts € 9,95 i.p.v. € 20,- per kaart. U kunt met actiecode:  SKEPSIS20 kaartjes bestellen op www.gezondheidsbeurs.nl. Open van 10.00 – 17.30 uur.

The post Met korting naar de Nationale Gezondheidsbeurs van 6 t/m 9 februari in de Jaarbeurs in Utrecht appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (5-2020)

za, 01/02/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (5-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (4-2020)

za, 25/01/2020 - 06:05

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (4-2020) appeared first on Kloptdatwel?.

Iceman Wim Hof in the goop lab op Netflix

ma, 20/01/2020 - 12:47

Nog voordat the goop lab beschikbaar is op Netflix zijn er al diverse vernietigende besprekingen van het programma verschenen. Dit kon je verwachten, want met haar bedrijf Goop promoot Gwyneth Paltrow regelmatig allerlei kwakzalverij en pseudowetenschappelijke onzin en zij werd daar herhaaldelijk stevig voor bekritiseerd. Geen wonder dat velen nu uiterst kritisch zijn op Netflix, die haar via het netwerk de kans biedt om de miljoenen abonnees te bereiken. Interessante en redelijk gedetailleerde besprekingen van de serie kun je lezen op STATnews en ArsTechnica, verschenen nog vóór 24 januari, de dag dat the goop lab te zien zal zijn.

Aflevering twee van de serie heet "The Cold Comfort” en gaat over de Wim Hof Methode, waarover ik in Skepter en op mijn website geschreven heb in 2015-2016 (Bergop, bergaf met The Iceman respectievelijk Wim Hof’s Cold Trickery). Blijkbaar zijn er niet zo veel Engelse artikelen die kritisch kijken naar de methode van Hof en daarom vinden nog steeds veel mensen die zoeken wat er nu wel en niet klopt van de claims die rondom de methode worden verspreid, mijn website. En nu the goop lab uitkomt en Wim Hof daar in blijkt te zitten, nemen die aantallen weer flink toe.

Wim Hof toont zijn ademhalingstechniek aan Gwyneth Paltrow (trailer Netflix)

Afgaande op de besprekingen van de journalisten die de serie vooraf hebben kunnen bekijken, verwacht ik eigenlijk niet veel nieuws te zien en horen over de Wim Hof Methode in het programma. Maar zijn boek Koud Kunstje is al weer van 2015 (toen verscheen het in Nederland) en intussen is wel meer onderzoek gedaan. Dus het zou kunnen dat mijn oordeel uit 2016 een opfrisser verdient. In dit artikel zal ik kort kijken naar drie wetenschappelijk publicaties die sindsdien zijn verschenen.

De rol van verwachtingen over het effect van de methode (2015)

Deze studie werd tegelijkertijd uitgevoerd met de studie van Kox en Picckers (van Radboudumc) die in 2014 in PNAS gepubliceerd werd en die ik besproken heb in mijn Skepter-artikel uit 2015. De resultaten laten een relatie zien tussen hoe optimistisch de proefpersonen in het algemeen zijn en een specifieke reactie van hun immuunsysteem tijdens het endotoxine-experiment. Hoe optimistischer, hoe hoger het adrenalinepeil. Ze vroegen de deelnemers in de interventiegroep (12) ook naar hun verwachtingen van het effect van de training. Hier vonden ze dat hoe hoger de verwachtingen waren, des te minder ze griep-achtige verschijnselen vertoonden tijdens het experiment.
Deze resultaten zijn in lijn met ander onderzoek en het laat zien dat placebo-effecten waarschijnlijk een belangrijke rol spelen. Helaas rapporteren de auteurs niets over de tests die in de controlegroep (die het experiment ondergingen zonder WHM-training) werden afgenomen. We kunnen dus niet helemaal uitelkaar trekken wat nu de invloed van (de verwachtingen van) de training was en wat de invloed was van het überhaupt deelnemen aan het experiment zelf.

Bewuste regulering van het autonome zenuwstelstel tijdens blootstelling aan koude (2018)

Dit gaat om een experiment dat met Wim Hof zelf is gedaan. De onderzoekers trokken hem een wetsuit aan dat ze konden vullen met water op verschillende temperatuur. In dit pak ging Hof een fMRI-scanner in, zodat ze konden zien wat er in zijn hersenen gebeurt wanneer hij wordt blootgesteld aan verschillende temperaturen en hij zijn technieken gebruikt om de kou te weerstaan, of die juist achterwege laat en de kou 'passief' ondergaat.

Otto Muzik bereidt Wim Hof voor voor een meting in de fMRI-scanner (foto: Wayne State University, CC BY-ND)

In een artikel op the Conversation leggen Otto Muzik en Vaibhav Diwadkar, twee van de auteurs van deze studie, uit wat ze vonden en waarom dat interessant is:

Being severely cold will interfere with rational thinking, a condition that in hypothermia is catastrophic. But one cannot simply imagine a sunny beach to wash away the unpleasantness associated with feeling very cold. In this instance, the “physiological” system outweighs the “psychological” system. This asymmetry of causal effects in brain networks has been taken for granted. But could strategies that target innate physiological mechanisms induce top-down psychological control? Emerging research suggests that techniques that combine physiologic stressors with focused meditation may “break” this asymmetry, allowing the psychological to modulate the physiological. That’s what we observed in recent studies we performed on the “Iceman” Wim Hof.

Hof wist zijn huidtemperatuur constant te houden en terwijl hij dat deed, konden ze zien dat gebieden in het brein die belangrijk zijn voor het regelen van pijn, meer geactiveerd waren dan bij de proefpersonen die als controle waren gebruikt. Dit suggereert dat Hof in staat is de kou te doorstaan door de manier waarop het brein op pijnprikkels reageert te beïnvloeden. De onderzoekers vonden ook dat Hof veel meer glucose verbrandt in de spieren tussen de ribben. Dat leidt tot een verbeterde warmte uitwisseling tussen longweefsel en bloed, wat weer het risico op bevriezing van extremiteiten verlaagt, doordat de doorbloeding dan toeneemt.

Ietwat verrassend is dat ze geen significante activering van het bruin vetweefsel vonden bij Hof, dus misschien speelt dit toch een minder grote rol dan op grond van eerder onderzoek werd verondersteld.

WHM voor axial spondyloarthritis (2019)

Het bedrijf van Wim Hof kwam enkele dagen na de publicatie van deze studie met onderstaande gelikte video. Hoewel die een redelijk goede beschrijving geeft van de ideeën achter de studie, wordt er in achterwege gelaten dat het slechts om een kleine (n=24) proof-of-concept trial ging, die primair ging om het uitzoeken of de methode veilig is om te gebruiken door patiënten. Ook wordt vergeten op te merken dat hoewel ze in de WHM-groep een afname vonden van C- reactive protein (CRP) - ging van 10.2 naar 6 mg/l - deze verandering niet significant was. De video spreekt evenwel van een 'krachtig' effect en 'met succes verlaagd' wat je toch wel misleidend mag noemen.

Dit onderzoek is in ieder geval geen bevestiging van de WHM als effectieve behandeling voor welke aandoening dan ook, in tegenstelling tot wat het bedrijf claimt in de beschrijving op YouTube bij de video die hieronder staat:

The 2014 Radboud study validated the Wim Hof Method as an effective tool in bringing down acute inflammation. Now, a new study has shown that the WHM can also effectively combat chronic inflammation.

De studie laat zien dat er eigenlijk geen problemen zijn met de veiligheid. De bijwerkingen in de WHM-groep waren vergelijkbaar met die in de controlegroep. Als secundaire uitkomstmaten laten de auteurs voor een aantal onstekingswaarden significante dalingen zien in de WHM-groep, die we niet vinden bij de controlegroep. De manier waarop ze hier statistisch naar kijken roept wel wat vragen bij me op.

Ze rapporteren bijvoorbeeld dat de ESR (erythrocyte sedimentation rate) daalde van 16 [9–26,5] aan het begin, naar 9 [5–23] mm/hr wat blijkbaar significant is met p = 0,040. In de controlegroep vonden ze geen effect (ging van 14 [8,3–27,3] naar 16 [5–37] m/hr, p = 0,406.  De vergelijking gebeurt hier met de mediaan en de interkwartielafstand, waarvan ik me afvraag of dat hier zinnig is. Zo opgeschreven suggereert het dat het vinden een significante verandering in de interventiegroep en het niet vinden van een significante verandering in de controlegroep betekent dat de interventie significant beter is dan de controle, maar dat is niet correct, dat moet je anders berekenen.
Maar ik was niet van plan hier al te lang bij stil te blijven staan, alleen al omdat het aantal proefpersonen in deze studie zo klein is.

Volgens de website van Wim Hof zit er meer onderzoek in de pijplijn. Een nieuw artikel van de onderzoekers van het Radboudumc zal waarschijnlijk dit jaar verschijnen, aldus Matthijs Kox in een recent artikel in de Volkskrant.

Conclusie: eigenlijk is er niet veel nieuws over de Wim Hof Methode te vertellen sinds 2015. De methode ziet er nog steeds redelijk veilig uit en er zijn wel wat interessante effecten, maar of die slechts wetenschappelijk interessant zijn of uiteindelijk ook effectief ingezet kunnen worden als behandeling, blijft vooralsnog de vraag. 
Niet veranderd is de manier waarop het bedrijf van Hof, Innerfire BV, de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek overdrijft in zijn publicaties. De laatste paar jaar heb ik ook mailtjes gekregen van diverse personen die vertelden dat WHM-instructeurs (dus niet Wim Hof zelf) vergaande gezondheidsclaims doen met betrekking tot de methode, die elke wetenschappelijke onderbouwing missen. Dus laten we de vinger aan de pols houden.

Vertaald van de Engelse versie op mijn eigen website.

The post Iceman Wim Hof in the goop lab op Netflix appeared first on Kloptdatwel?.

De linke weekendbijlage (3-2020)

za, 18/01/2020 - 06:00

Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Blendergate - de bizarre stunt van Miss Natural en Versapers werd door tweets van Ruud Coolen van Brakel en mijzelf onder de aandacht gebracht, maar de storm van verontwaardiging brak pas echt los toen kinderarts Jan Peter Rake zich er mee ging bemoeien. Aan het begin van de week was er in de media ruime aandacht voor. Een kleine selectie:

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

The post De linke weekendbijlage (3-2020) appeared first on Kloptdatwel?.